Thời đại Internet nên nhiều nền tảng phát nhạc trực tuyến đã ra đời. Điều này khiến nhiều người bình thường “bỗng dưng trở thành ngôi sao”. Tuy nhiên, như thế không có nghĩa là trở thành ngôi sao âm nhạc là điều dễ dàng. Thực tế, đó là điều chưa bao giờ dễ dàng.
Trái lại, thời đại của phát nhạc trực tuyến đang mang lại nhiều khó khăn hơn cho các nghệ sỹ chính thống và chuyên nghiệp, khi sân chơi xuất hiện quá nhiều những người chơi hệ nghiệp dư. Trong khi đó, câu chuyện bản quyền âm nhạc vẫn chưa bao giờ có hồi kết.
Doanh thu ngành âm nhạc, cả phát trực tuyến và biểu diễn trực tiếp, tăng lên. Nhưng, thu nhập của nghệ sĩ lại giảm xuống. Đó là một câu chuyện buồn được viết trên blog âm nhạc Music Industry Blog.
Doanh thu ngành âm nhạc, cả phát trực tuyến và biểu diễn trực tiếp, tăng lên. Nhưng, thu nhập của nghệ sĩ lại giảm xuống. Đó là một câu chuyện buồn được viết trên blog âm nhạc Music Industry Blog
Thêm nhiều miệng ăn
Bất chấp thách thức đại dịch COVID-19, doanh thu phát trực tuyến (streaming) đã tăng 20% vào năm 2020. Số lượng thuê bao trực tuyến còn tăng nhanh hơn nữa. Trong cùng thời kỳ, số lượng nghệ sĩ phát hành cũng tăng hơn 33%. Và đây là một bài toán số học rất đơn giản: nhiều nghệ sĩ mới xuất hiện hơn lượng doanh thu âm nhạc mới, có nghĩa là thu nhập trung bình trên mỗi nghệ sĩ thấp hơn. Như nhà kinh tế học Will Page nói, tình huống này là “có nhiều miệng ăn” hơn.
Ngay cả trong phân khúc nghệ sĩ biểu diễn trực tiếp đang phát triển nhanh, doanh thu tăng nhanh hơn đáng kể so với thị trường chung (34%), thu nhập trung bình của mỗi nghệ sĩ chỉ tăng 2% lên 234 USD một năm, trên tất cả các ghi nhận định dạng âm nhạc. Và tất nhiên, con số thu nhập đó bị lệch hẳn bởi một vài nghìn nghệ sĩ độc lập ‘siêu sao’, song phần lớn thu nhập của các nghệ sĩ thấp hơn rất nhiều.
Năm 2000, có khoảng 5 triệu nghệ sĩ tham gia biểu diễn trực tiếp. Chưa bao giờ có nhiều người phát hành âm nhạc của họ đến công chúng toàn cầu như vậy. Cuộc cách mạng sáng tạo âm nhạc dường như chưa từng có nhiều nghệ sĩ đến như vậy, có đến 5 triệu giấc mơ đang được theo đuổi sự nghiệp.
Nhưng chỉ với 234 USD thu nhập hàng năm, thực tế là gần như tất cả những giấc mơ đó sẽ không thành hiện thực. Giấc mơ âm nhạc vẫn luôn như vậy, nhưng khác biệt là bây giờ kỳ vọng đã được tăng cao, với giải pháp phát nhạc trực tuyến. Tuy nhiên, lại một lần nữa, số lượng phát trực tuyến có thể lớn nhưng chỉ mang lại doanh thu nhỏ. Ví dụ, một nghệ sĩ tự phát hành thu về 100.000 lượt phát trực tuyến có thể chỉ thu về 500 USD. Số tiền này là một khoản lợi nhuận rất khiêm tốn đối với một nghệ sĩ không nắm được toàn bộ cách thức hoạt động của tiền bản quyền phát trực tuyến.
Với các nền tảng phát trực tuyến, “dân” nghiệp dư đã bước lên sân khấu của “dân” chuyên nghiệp
Đây là một nghịch lý nhỏ. Ngày càng nhiều nghệ sĩ có thể tiếp cận khán giả toàn cầu bằng phương thức phát nhạc trực tuyến, nhưng có rất ít nghệ sỹ hoặc thậm chí là không nghệ sỹ nào đạt mức thu nhập ý nghĩa. Phần lớn cuộc tranh luận về thu nhập của các nghệ sỹ khi phát nhạc trực tuyến đều xoay quanh hoàn cảnh của nghệ sĩ thuộc tầng lớp trung lưu. Trong khi đó, động lực lớn để thành công trong cuộc chơi là sự sáng tạo của tầng lớp những người đam mê nghiệp dư. Trong kinh doanh âm nhạc xưa, những nghệ sĩ này đã sống trong một thế giới khác với những nghệ sĩ chuyên nghiệp. Họ chơi tại các quán bar địa phương và bán một số ít các đĩa CD mà họ đã thu âm tại một phòng thu địa phương.
Giờ đây, họ sử dụng các công cụ dành cho những nhà sáng tạo, đúng như những người chuyên nghiệp và có âm nhạc của họ cũng như những nghệ sỹ chuyên nghiệp xuất hiện trên cùng một nền tảng. Điều này có vẻ ấn tượng khi những người nghiệp dư chơi trong cùng một giải đấu với những người chuyên nghiệp, nhưng không phải vậy!
Vấn đề là nếu họ đủ tài năng, làm những điều đúng đắn và thu hút khán giả, thì họ có thể tham gia giải đấu đó, nhưng chỉ có 0,05% các nghệ sĩ nghiệp dư làm được như vậy.
Ước mơ ngoài tầm với
Có những giấc mơ dường như có thể chạm tới dễ dàng nhưng bằng cách nào đó giấc mơ không bao giờ nằm trong tầm tay. Trớ trêu thay, cảm xúc đó lại là mảnh đất màu mỡ cho sự bất mãn và oán giận sinh sôi. Các thành phần của ngành kinh doanh âm nhạc, như nghệ sĩ, nhà phân phối kỹ thuật số, dịch vụ phát trực tuyến, công cụ dành cho người sáng tạo, phải có bản lĩnh để vượt ra ngoài phạm vi kinh doanh hiện tại về ước mơ của nghệ sĩ.
Khắc phục vấn nạn về tiền bản quyền phát trực tuyến sẽ không thay đổi mọi thứ. Ngay cả khi tăng gấp đôi tỷ lệ tiền bản quyền, 100.000 lượt phát trực tuyến vẫn chỉ tạo ra 1.000 USD cho một nghệ sĩ độc lập. Trong khi đó, các dịch vụ phát trực tuyến sẽ mất 40 xu trên mỗi USD kiếm được và số tiền đó chỉ là để trang trải tỷ lệ bản quyền, tức là thậm chí không tính đến những thứ như có sản phẩm, nhân viên, văn phòng, tiếp thị hoặc điều hành hoạt động khác.
Cuộc chiến tìm kiếm thu nhập
Tiền bản quyền phát trực tuyến sẽ không bao giờ tăng lên đối với hầu hết các nghệ sĩ độc lập. Và đây không chỉ là vấn đề của các nghệ sĩ tự phát hành: hầu hết các nghệ sĩ sẽ không bao giờ được trả đủ tiền từ việc phát nhạc trực tuyến và việc cố gắng đòi tiền bản quyền phát trực tuyến ở thời đại hiện nay gần như vô vọng. Trước tình cảnh này, doanh nghiệp âm nhạc cần xây dựng các nguồn doanh thu phụ trợ cho những người sáng tạo âm nhạc. Có rất nhiều các làm, chẳng hạn như bán dịch vụ viết bài hát trên Soundbetter; Bán dịch vụ đăng ký trên Twitch; Bán nhạc miễn phí bản quyền trên Artlist; Bán đăng ký nghệ sĩ trên Vòng kết nối của người hâm mộ….
Các hãng thu âm, quản lý, nhà phân phối, dịch vụ phát trực tuyến và các công ty cung cấp công cụ sáng tạo đều cần đầu tư vào việc giúp nghệ sĩ của họ xây dựng cơ sở người hâm mộ và thu nhập trên các nền tảng đó. Khoản đầu tư này mang lại thu nhập cho người sáng tạo sẽ đảm bảo họ có thể tiếp tục tạo ra thứ âm nhạc thúc đẩy các mô hình kinh doanh mà hầu hết những người sáng tạo riêng lẻ không và không thể làm được.
Tuy nhiên, thị trường cũng cần một thứ gì đó hơn thế nữa – một chất keo nền tảng gắn kết sự sáng tạo, khán giả và tiêu dùng với nhau. Việc một nghệ sĩ âm nhạc kiếm tiền khác với việc một người phát trực tiếp trò chơi. Người phát trực tiếp trò chơi tạo, phát trực tiếp, tìm và kiếm tiền từ khán giả của họ trên một nền tảng (ví dụ: YouTube hoặc Twitch). Tuy nhiên, một nghệ sĩ âm nhạc tạo ra âm nhạc trên một nền tảng, đưa nó đến một nền tảng khác để phân phối, sau đó đưa nó vào các nền tảng phát trực tuyến nơi nghệ sĩ không có mối quan hệ trực tiếp với khán giả của họ.
Phản hồi gần đây